Adnan Cemgil, (d. 1909, İstanbul – ö. 21 Kasım 2001, İstanbul), öğretmen, yazar, çevirmen. Sinan Cemgil’in babası.
İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Felsefe Bölümü’nden mezun olan Cemgil, yurt dışına gidip, Paris ve Moskova’da Fransızca ve Rusça öğrendi.
1938 yılında Türkiye’ye dönen Cemgil, Ankara’ya yerleşerek öğretmenlik ve çeviriler yapmaya başladı; Diderot’dan Zola’ya varan geniş bir yelpazede birçok çeviri yaptı.
Bu süreçte ve öğrenciliğinde Milli Türk Talebe Birliği’nde filizlenen siyasi düşünceleri belirginlik kazandı.
1941 yılında kendisi gibi sol görüşlere sahip öğretmen Nazife hanımla evlendi.
Varlıklı bir aileden gelmesine karşın; sosyalist düşünceyi benimseyen yazar, 1950 yılında “Türk Barışseverler Cemiyeti” kurucusu olarak Kore’ye asker gönderilmesini protesto eden bildiri dağıttığı için tutuklandı.
Cemgil’e karşı siyasi iktidarın baskıları, eşine yönelik bir şekle bürünerek; Nazife Cemgil, Ankara’dan Yozgat’a sürgün edildi.
Adnan Cemgil’in de birkaç yıl Yozgat’ta kalmasının ardından Nazife Hanımın istifasıyla İstanbul’a döndüler.
Bu dönemde Adnan Cemgil, Emekli Sandığı Reklam Bölümü’nde çalışarak, takma adla şiir ve yazılar yazdı, İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda figüranlık, ve tanıdıklarının su dağıtan kamyonunda evlere su taşıyıp sakalık yaptı.
Kısa ömürlü olan bir bakkal dükkânı açtı.
1961 yılında eşiyle birlikte “Evren Yayınevi”ni kurup, ansiklopedi çıkardı.
27 Mayıs Darbesi’nin ardından Türkiye İşçi Partisi’ne girdi, sendikal çalışmalar yaptı. Seçimler sırasında 1965 yılında Bursa’da Komünizmle Mücadele Derneği’nin yönlendirdiği bir grubun saldırısına uğradı.
31 Mayıs 1971 tarihinde oğlu Sinan Cemgil’i kaybeden yazar; çevirilerini sürdürdü, Cumhuriyet gazetesi ve Yeni Ortam’da yazılar yazdı.
Romain Roland, Diderot, Emile Zola, Vincente Blasco Ibanez, Balzac, Tagore, Roger Martin, Pirandello, Sillanpaa, Amado, Gramsci’den birçok eseri Türkçeye kazandırdı.
Sinan Cemgil öldürüldüğünde onu ihbar eden köylülere babası ve annesi şunları söyler:
