Hasan Dağı üzerinde beliren bulut.
Niğde Aksaray Karayolu. 19 Ocak 2019.
Kumulüs bulutu sıcak ve soğuk havanın aniden birleşmesiyle yüksek rakımlarda oluşur. Bu bir doğa olayı ve görüldüğü gibi çok güzel.
Can Aksın
Kaynak: Facebook
Fotoğraf: Savaş SULUKAYA
Hasandağı (Hasan Dağı),
deniz seviyesinden 3268 m yüksek olan tepesiyle bir volkanik dağdır.
Büyük Hasan ve Küçük Hasan Dağı olmak üzere iki büyük krateri vardır.
Melendiz dağının büyük kısmı, bu iki kraterden çıkan lavlardan meydana gelmiştir.
Büyük Hasan dağında iyi muhafaza edilmiş bir ana krater ile onun etrafında parazit koniler bulunur. Küçük Hasan dağının zirvesi bir Somma durumundadır.
Yani eski kalderanın sınırlarını teşkil eden dikliklerin artıkları vardır.
Bunlar sayesinde ilk kraterin şeklini çıkarmak mümkündür.
Adı geçen kraterden çıkan andezit ve bazalt lavları kuzeye doğru akarak geniş bir alana yayılmış, tüfler ise Kızılırmak’a kadar ulaşmıştır.
Bu dağ Aksaray ve Niğde il sınırları içerisinde yer almaktadır.
1750 metresine kadar meşe ormanlarıyla kaplıdır.
Dağın eteklerinde ve çevresinde çeşitli Türk boyları ve özellikle de Yörükler yaşarlar.
Özellikle ana volkan konisini oluşturan Büyük Hasan Dağı (3268 m); kuzeybatısındaki Aksaray Ovası batısındaki Obruk Platosu ve güneyindeki Bor Ovası düzlüklerinden aniden yükselerek kasvetli bir doğal Abide görüntüsü sunmaktadır.
Bu ana volkan konisinin doruğu tipik bir kraterden oluşmakta ve kraterin tabanında bir krater gölü bulunmaktadır.
Ana koninin hemen güneydoğusundaki daha küçük boyutlu ve yükseltisi daha az olan ikiz koni ise Küçük Hasan Dağı (2844 m) olarak anılmaktadır.
Bu volkan konisinin de doruğu tipik bir krater halindedir.
Oldukça taze ve karakteristik volkan şekilleriyle ülkemizin en genç volkan dağları arasında bulunan Hasan Dağı volkanik ünitesi tarihi çağlardan bu yana daldığı uykusuna devam etmektedir.
Dağın eteklerinde Antik Roma şehri Nora bulunmaktadır.
Erciyes Dağı’ndan sonra İç Anadolu Bölgesi’nin en yüksek dağıdır.
Dağ, çeşitli safhalarda püskürmüş olan materyallerden oluşmuş tipik bir volkan konisi görünümündedir. Temelde, koninin iskeletini oluşturan andezitler, onun üzerinde ise bazalt akıntıları bulunmaktadır.
Son dönemde ise, eski lav akıntılarındaki yarıklardan çıkan genç bazalt akıntıları ve bazalt koniler (kül konileri) meydana gelmiştir.
Dağın doruğunda ana baca üzerinde bir krater, doğu yamaçlarda ise parazit koniler bulunmaktadır. Dağın yamaçlarında, dördüncü zamanda meydana gelen aşınmalarla vadi biçimindeki yarıntılar meydana gelmiş durumdadır.
Hasan dağlarının hemen yakınında Melendiz Dağı bulunur.
Bu dağ da, oluşum zamanı, yapı ve şekil bakımından Hasan dağına benzer özellikler gösterir.
Tuz Gölü’nün güneyinde bulunan Karacadağ, Meke Dağı ve Karadağ da Erciyes Dağı ve Hasandağı ile aynı hat üzerinde bulunan diğer volkan konileridir.
Antik yerleşim olan Çatalhöyük’teki insanlar Hasan Dağı’nın etrafından obsidyen toplarlardı ve muhtemelen diğer yerleşim yerlerindeki insanlarla lüks eşyalar için takas yaparlardı.
Obsidyen aynalar ve pullar da bulunmuştur.
Bazen sanat tarihçileri tarafından ilk manzara olarak tanımlanan ve kimi insanlara göre tasviri yerleşim yerindeki evlerin üzerinden yükselen Hasan Dağı’nın Çatalhöyük halkı için önemi bir duvar resmi olarak da görülebilir.
Arap-Bizans savaşları sırasında Bizans’ın başkenti İstanbul’u akınlara karşı uyarmak için Bizans İşaret Sisteminde güneyden kullanılan ikinci dağdır.
