İstanbul hükümeti ve yerli işbirlikçiler ordumuzun yenilgisini beklerken İsmet Paşa 2. İnönü Muharebesi’nin sonunda o ünlü telgrafını çekmiştir

2. İnönü Savaşı aslında Yunanlıların hırsının ve aceleyle durumu lehlerine çevirme arzularının bir sonucudur. Öncesinde yapılan 1.İnönü Savaşı’nda istedikleri sonucu alamayan Yunanlılar, anlaşma şartlarının görüşüleceği Londra Konferansı toplanmadan önce eski itibarlarını kazanmak ve Anadolu’da askeri açıdan yeniden güçlü duruma geçmek için 23 Mart 1921’de Afyon ve Eskişehir olmak üzere iki cepheden birden saldırıya geçtiler. Böylece tarihe 2.İnönü Savaşı olarak kaydedilen muharebe başladı. Resmi kayıtlara göre Yunanlılar 40.000 cıvarı tüfek, 400’e yakın makineli tüfek, 114 top ve 1200 süvari ile hücuma geçmiştir. Buna karşılık Türk ordusu, 2. İnönü Savaşı’nda 24.000 tüfek, 200 cıvarı makineli tüfek, 4900 süvari ve 150 cıvarı topla savunmasını yapmıştır. O dönemin şartlarını ve tarafların düşüncelerini göz önüne alırsak 2. İnönü Savaşı’nın nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• 1.İnönü Savaşında istediklerini elde edemeyen Yunanlıların 2. İnönü Savaşında zorbalıkla Türk Hükümetine Sevr Antlaşması’nı kabul ettirmek istemeleri
• Ciddi boyutta güç toplamaya başlayan düzenli Türk ordusunu daha fazla büyümeden yok etmek istemeleri
• Yunanlıların Avrupa’nın gözünde yeniden itibar sağlamak istemeleri
• İç Batı Anadolu bölgesini ele geçirerek Yunanlıların cepheleri arasında kesintisiz bir bağlantı ve ulaşım ağı oluşturmak istemeleri

2. İnönü Savaşı’nda Türk ordusunun karargahı Eskişehir’deydi ve ordunun başında Tuğgeneral(Mirliva) İsmet Paşa görevlendirilmişti. Savaşın Eskişehir cephesinde Türk ordusu başarılı olmuş ve Yunanlılar istedikleri sonucu alamamışlardı. Eskişehir’de geri çekilmek zorunda kalan Yunanlılar buna rağmen Afyon cephesinde ilk dört gün epey başarılı olmuşlar ve Ankara Hükümeti için tehlikeli olacak boyutta bölgeler ele geçirmişlerdi. Fakat Afyon cephesindeki Yunan birlikleri de Eskişehir’deki yenilginin haberini alınca tekrar Afyon’un batısına çekilmek zorunda kalmışlar, böylece 2.İnönü Savaşı Türk ordusunun başarılı savunmasıyla sonuçlanmıştır. Eskişehir hattında Türk ordusunun başarılı olmasında etkili olan kişi, sonradan bölgeye gelip yetkiyi devralan, Milli Savunma Bakanı Fevzi Paşa olmuştur. Nüfusu ve içinde bulunduğu şartlardan dolayı kendisinden beklenmeyecek bir hücum emri vererek Yunanlıları gafil avlamış, Türk ordusunun süvari çokluğunu avantaja çevirerek Yunanlıların 2. İnönü Savaşını ağır kayıplarla kaybetmelerini sağlamıştır.

2. İnönü Savaşının Türkiye, Yunanistan,hatta tüm dünyada etkili olacak dönüm noktaları olmuştur. Bunları sıralarsak:

• O güne kadar Yunanistan’ın arkasında olan İngiltere tutumunu değiştirmeye başlamış, hemen akabinde İtilaf Devletleri savaşta tarafsız olduklarına dair bir bildiri yayınlamışlardır.
• Fransa, TBMM hükümetini fiilen tanımıştır ve temsilcileriyle görüşmeye başlamıştır.
• Yunanistan Kocaeli’den de çekilmek zorunda kalmıştır.
• Kurulması birçok tartışmaya sebep olan düzenli ordu başarısını ve kalitesini kanıtlamış, ülkede bir ordu ve devlet disiplini oluşmuştur.
• Halkın TBMM Hükümeti ve ordusuna olan güveni artmış, milli mücadele ruhu pekişmiştir.
• İtalya Anadolu’dan kademeli olarak çekilmeye başlamıştır.
• İlk defa batılı olmayan bir millet, sömürgeci Avrupa güçlerine karşı mücadelesinde başarılı olarak, diğer sömürge milletlerine de mücadelelerinde ilham kaynağı olmaya başlamıştır.

2.İnönü Savaşı’ndan sonra Türk ordusunun adeta talihi dönmüştür. Yunanlıların aşama aşama Batı Anadolu’dan atılmasını, Avrupa ile başarılı görüşmelerin yapılıp bağımsızlığın kazanılmasını sağlayan kilit noktalardan biri 2.İnönü Savaşı olmuştur.

 

2. İnönü Savaşı bir millettin makus talihinin akışını değiştirmiştir..

İşgalciler, İstanbul hükümeti ve yerli işbirlikçiler ordumuzun olası bir yenilgisini beklerken İsmet Paşa tam bir askeri hareket dediği İkinci İnönü Muharebesi’nin sonunda milletimize kurtuluşu müjdeleyen o ünlü telgrafını çekmiştir. Halkımıza ve Meclis’e direnme gücü veren ruh, o telgrafta gizlidir:
İŞTE O TELGRAF

“Saat 18, dakika 30’da Metristepe’den gördüğüm vaziyet: Gündüzbey şimalinde, sabahtan beri sebat eden ve dümdar (artçı) olması muhtemel bulunan bir düşman müfrezesi, sağ cenah grubunun taarruzuyla gayrımuntazam çekiliyor. Yakından takip ediliyor. Hamidiye istikametinde temas ve faaliyet yok, Bozüyük yanıyor. Düşman, binlerce maktulleriyle doldurduğu muharebe meydanını silahlarımıza terk etmiştir.”

Garp Cephesi Kumandanı İsmet

Mustafa Kemal Paşa bu telgrafı 1 Nisan’da şöyle yanıtlar.

“Garp Cephesi Kumandanı ve Genelkurmay Başkanı İsmet Paşa’ya:

Bütün tarihi âlemde sizin İnönü Meydan Muharebelerinde deruhte ettiğiniz vazife kadar ağır bir vazife deruhte etmiş kumandanlar enderdir.
Siz orada yalnız düşmanı değil milletin mâkus talihini de yendiniz.
Düşmanın hırsı ve istilası azim ve hamiyetinizin yalçın kayalarına başını çarparak hurdahaş oldu.”

Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal